کد مطلب:314727 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:201
موقعیت کنونی سقاخانه
سقاخانه ی نوروزخان تا زمان سلطنت رضاخان پهلوی، برپا بود. به هنگام ساختن خیابان بوذر جمهری بود كه بازارچه و سقاخانه نوروزخان را تخریب كرده، جزء خیابان كردند و نظر به ارادت شدید مردم، به جای این سقاخانه دیگری در جبهه جنوبی خیابان بوذر جمهری و در مشرق جلوخان شمالی مسجد شاه سابق و مسجد امام فعلی ساختند.
[ صفحه 221]
سقاخانه كنونی بنای تازه ای است كه آن را به اعتبار سقاخانه قدیم نوروزخان، به آن نام می خوانند (بلوكباشی: ص 15). این بنای جدید، در ابتدا به همت سید كمال شیخ رضایی، مشهور به آقا سید كمال ناظم مجلس دارالشوری ملی، كه برادر حضرت شمس العرفا نیز بود، در سال 1363 هجری قمری بازسازی شده است. در جنب سقاخانه ی فوق نیز مسجد و مأذنه ای، بنا شده كه شبستان آن تا پشت بام سقاخانه امتداد داشته و هنوز هم آباد و پر رونق است (مصطفوی: 1361، ص 82).
به طوری كه اشاره شد، سقاخانه نوروز بسیار مورد توجه ساكنان تهران بوده، و مردم از نقاط دور و نزدیك برای طلب نیاز بدان روی آورده، و متوسل به موكل آن می شدند. زمانی هم كه سعی شد تا مردم را از توسل به آن منع كنند، با این كه پنجره های آن را آهنی كردند، قفل هایی به درش زدند و از استفاده از آب آن جلوگیری كردند؛ باز مردم همچنان بدان توسل می جستند و نذورات خود را داخل آن می ریختند (شهری: 1367، ج 5، ص 127). نظر به این توجه و استقبال بود كه كم كم تمهیداتی فراهم كرده و آب آن را به صورت بهداشتی در آوردند؛ ولی پنجره های آهنی همچنان باقی ماند. این سقاخانه به صورت یكی از مشهورترین سقاخانه های تهران، حیات اجتماعی خود را تا به امروز ادامه داده و همچنان استوار و پر رونق باقی مانده است.
طبق گزارش محققان در جریان خیابان كشی و تخریب بنای قبلی سقاخانه نوروزخان، جای پای سنگی آن مفقود شد. احتمال داده می شود كه جای پا، در زیر خیابان مانده باشد. ولی بر اساس و مشاهدات اخیر از این سقاخانه، جای پای سنگی در بنای در حال بازسازی و نوسازی سقاخانه مشاهده شد. امروزه این جاپای سنگی، در حالی كه به رنگ طلائی مزین شده و در قابی سنگی جای گرفته است، با ابهتی هر چه تمام تر بر دیوار داخلی و در مقابل پنجره ی سقاخانه جلب توجه
[ صفحه 222]
می كند. البته ترك هایی چند نیز بر سطح این جا پای سنگی به چشم می خورد.
از جمله سایر تزیینات بنای در حال بازسازی سقاخانه نوروزخان، می توان به آیینه كاری ها و تزیینات كاشی كاری زیبای آن اشاره كرد. چنانكه مشاهده می شود هیأت این سقاخانه در جریان نوسازی، تغییرات كلی یافته و از كتیبه های كاشی نگاره زیبای سقاخانه قدیمی، اثری باقی نیست. ضمنا باید اضافه كرد كه این سقاخانه در گذشته شمع خانه ای نسبتا مفصل داشته كه به جهت استقبال بسیار مریدان آن، به طور دائم روشنی بخش فضای پرفیض آن بوده است (ماسه: 1355، ص 403). اما امروز از این شمع خانه، نشانی باقی نیست مضاف بر این كه حتی از افروختن شمع بر لبه ی درگاه آن هم [به جز در ایام عزاداری] ممانعت می شود.
[ صفحه 221]
سقاخانه كنونی بنای تازه ای است كه آن را به اعتبار سقاخانه قدیم نوروزخان، به آن نام می خوانند (بلوكباشی: ص 15). این بنای جدید، در ابتدا به همت سید كمال شیخ رضایی، مشهور به آقا سید كمال ناظم مجلس دارالشوری ملی، كه برادر حضرت شمس العرفا نیز بود، در سال 1363 هجری قمری بازسازی شده است. در جنب سقاخانه ی فوق نیز مسجد و مأذنه ای، بنا شده كه شبستان آن تا پشت بام سقاخانه امتداد داشته و هنوز هم آباد و پر رونق است (مصطفوی: 1361، ص 82).
به طوری كه اشاره شد، سقاخانه نوروز بسیار مورد توجه ساكنان تهران بوده، و مردم از نقاط دور و نزدیك برای طلب نیاز بدان روی آورده، و متوسل به موكل آن می شدند. زمانی هم كه سعی شد تا مردم را از توسل به آن منع كنند، با این كه پنجره های آن را آهنی كردند، قفل هایی به درش زدند و از استفاده از آب آن جلوگیری كردند؛ باز مردم همچنان بدان توسل می جستند و نذورات خود را داخل آن می ریختند (شهری: 1367، ج 5، ص 127). نظر به این توجه و استقبال بود كه كم كم تمهیداتی فراهم كرده و آب آن را به صورت بهداشتی در آوردند؛ ولی پنجره های آهنی همچنان باقی ماند. این سقاخانه به صورت یكی از مشهورترین سقاخانه های تهران، حیات اجتماعی خود را تا به امروز ادامه داده و همچنان استوار و پر رونق باقی مانده است.
طبق گزارش محققان در جریان خیابان كشی و تخریب بنای قبلی سقاخانه نوروزخان، جای پای سنگی آن مفقود شد. احتمال داده می شود كه جای پا، در زیر خیابان مانده باشد. ولی بر اساس و مشاهدات اخیر از این سقاخانه، جای پای سنگی در بنای در حال بازسازی و نوسازی سقاخانه مشاهده شد. امروزه این جاپای سنگی، در حالی كه به رنگ طلائی مزین شده و در قابی سنگی جای گرفته است، با ابهتی هر چه تمام تر بر دیوار داخلی و در مقابل پنجره ی سقاخانه جلب توجه
[ صفحه 222]
می كند. البته ترك هایی چند نیز بر سطح این جا پای سنگی به چشم می خورد.
از جمله سایر تزیینات بنای در حال بازسازی سقاخانه نوروزخان، می توان به آیینه كاری ها و تزیینات كاشی كاری زیبای آن اشاره كرد. چنانكه مشاهده می شود هیأت این سقاخانه در جریان نوسازی، تغییرات كلی یافته و از كتیبه های كاشی نگاره زیبای سقاخانه قدیمی، اثری باقی نیست. ضمنا باید اضافه كرد كه این سقاخانه در گذشته شمع خانه ای نسبتا مفصل داشته كه به جهت استقبال بسیار مریدان آن، به طور دائم روشنی بخش فضای پرفیض آن بوده است (ماسه: 1355، ص 403). اما امروز از این شمع خانه، نشانی باقی نیست مضاف بر این كه حتی از افروختن شمع بر لبه ی درگاه آن هم [به جز در ایام عزاداری] ممانعت می شود.